शिव गायत्रि
ऊँ परमपुरुशाय
विद्महे । वाक्विशुद्धाय दीमहि तन्नो शिव
प्रचोदयात् ॥
ऊँ गमेशाय नमः
श्रीमद्भगवद्गीता
॥ ऊँ श्री परमत्मनॆ नमः ॥
॥ अथ श्रीमद्बगवद्गीता ॥
॥ अथ प्रथमॊऽध्यायः ॥
धृतराष्ट्र उवाच ।
धर्मक्षॆत्रे कुरुक्षॆत्रॆ समवेता युयुज्सवः ।
मामकाः पाण्डवाक्श्चैव किमकुर्वत सञ्जय ॥ (१-१ ॥
सञजय उवाच ।
दृष्टवा तु पण्डवानीकं व्यूढं दुर्यॊधनस्तदा ।
आचर्यमुपसंगम्य राजा वचनमब्रवीत् ॥ ॥१-२॥
पश्यैतां पाण्डुपुत्राणामाचार्य महतीम् चमूम् ।
व्य़ूढां द्रुपदपुत्रॆण तव शिष्यॆण धीमता ॥ १-३ ॥
अत्र शूरा महेष्वासा भीमर्जुनसमा युधि ।
युयुधानॊ विराटश्च द्रुपदश्च महारथाः \\ १-४ ॥
ध्रूष्टकेतुश्चॆकितानः काशिरजश्च वीर्यवान् ।
पुरुजित्कुन्तिभोजश्च शैब्यश्च नरपुंगवः ॥ १-५ ॥
युधामन्युश्च विक्रान्त उत्तमौजाश्च वीर्यवान् ।
सौभद्रॊ द्रौपदेयाश्च सर्व एव महारथाः ॥ १-६ ॥
सस्माकं तु विशिष्टा ये तान्निबॊध द्विजॊत्तम ।
नायका मम सैन्यस्य संज्ञार्था तान्ब्रवीमि ते ॥ १-७ ॥
भवान्भीष्मश्च कर्णश्च क्रृपश्च समितिञ्जयः ।
अश्वत्थामा विकर्णश्च सौमदत्तिस्तथैव च ॥ १-८ ॥
अन्ये च बहवः शूरा मदर्थे त्यत्क्तजीविताः ।
ननशस्रप्रहरणाः सर्वे युद्धविशारदाः ॥ १-९ ॥
अपर्याप्तं तदस्माकं बलं बीष्माभिरक्षितम् ।
पर्याप्तं त्विदमेतेषां बलं भीमाभिरक्षितम् ॥ १-१०॥
अयनषु च सवषु यथाभागमवास्थताः ।
भीष्म,एवाभिरक्षन्तु भवन्तः सर्व एव हि ॥ १-११॥
तस्य सञ्जनयन्हर्ष कुरुवृद्धः पिहमहः ।
सिंहनादं विनद्यॊच्चैः श!ङ्खं दध्मौ प्रतापवान् ॥ १-१२ ॥
ततः शङ्खश्च भेर्यश्च पणवानकगॊमुखाः ।
सहसैवाभ्यहन्यन्त स शब्दस्तुमुलॊऽभवत् ॥ १-१३ ॥
ततः श्वेतैहयैर्युक्ते महति स्यन्दने स्थितौ ।
माधवः पाण्डवश्चै दिव्यौ शङ्खौ प्रदध्मतुः ॥ १-१४ ॥
पाञ्चजन्यं हृषीकेशॊ देवदत्तं धनञ्जयः ।
पौण्ड्रिं दध्मौ महशङ्ख भीमकर्मा वृकॊदरः ॥ १-१५ ॥
अनन्तविजयं राजा कुन्तिपुत्रॊ युधिष्टिरः ।
नकुलः सहदेवश्च सुघोषमणिपुष्पकौ ॥ १-१६ ॥
कश्यश्च परमेष्वासः शिखण्डि च महरथः ।
धृष्टद्युम्नॊ विराटश्च सात्यकिश्चापराजितः ॥ १-१७ ॥
द्रुपदॊ द्रौपदेयश्च सर्वशः पृथिवीपते ।
सौभद्रश्च महबहुः शङ्खान्दध्मु: पृथक्यृथक् ॥ १-१८ ॥
स घॊषॊ धार्तराष्ट्राणां हृदयानि व्यदारयत् ।
नभश्च पृथिवी चैव तुमुलॊऽभ्यनुनादयन् ॥ १-१९
अथ व्यवस्थितान्दृष्टवा धार्तराष्ट्रान् कपिध्वजः ।
प्रवृत्तॆ शस्रसम्पाते धनुरुद्यम्य पाण्डवः ॥ १-२० ॥
हृषीकेशं तदा वाक्यमिदमाह महीपते ।
अर्जुन उवाच ।
सेनयॊरुभयॊर्मध्ये रथं स्थापय मेऽच्युत ॥ १-२१ ॥
यावदेतान्निरिक्षेऽहं योध्दुकामानवस्थितान् ।
कैर्मया सह योध्दव्यमस्मिन् रणसमुद्यमे ॥ १-२२
योत्स्यमानानवेक्षेऽहं य एतेत्र समागताः ।
धार्तरष्ट्रस्य दुर्बुध्देर्युध्दे प्रियचिकीर्षवः ॥ १-२३ ॥
सञ्जय उवाच ।
एवमुक्ते हृषीकेशो गुडाकेशेन भारत ।
सेनयोरुभयोर्मध्ये स्थापयित्वा रथोत्तमम् ॥ १-२४ ॥
भीष्मद्रोणप्रमुखतः सर्वेषां च महीक्षिताम् ।
उवाच पार्थ पश्यैतान्समवेतान्कुरूनिति ॥ १-२५ ॥
तत्रापस्यस्त्थितान्पार्थाः पित्दृनथ पितामहान् ।
आचार्यन्मातुलान्भ्रातृन्पुत्रान्पौत्रान्सखींस्तथा ॥ १-२६
॥
श्वशुरान्सुहृदश्चैव सेनयॊरुभयोरपि ।
तान्समीक्ष्य स कौन्तेयः सर्वान्बन्धूनवस्थितान् ॥ १-२७ ॥
कृपया परयाविष्टो विषीदन्निदमब्रवीत् ।
अर्जुन उवाच ।
दृष्ट्वेमं स्वजनं कृष्ण युयुर्सुं समुपस्थितम् ॥ १-२८ ॥
सीदन्ति मम गात्राणि मुखं च परिशुष्यति ।
वेपशुश्च शरीरे मे रोमहर्षश्च हयते ॥ १-२९ ॥
गाण्डिवं स्रंसते हस्तात्त्वक्चैव परिदस्यते ।
न च शक्नोम्यवस्थातुं भ्रमतीव च मे मनः ॥ १-३० ॥
निमित्तानि च पश्यामि विपरीतानि केशव ।
न च श्रॆयोऽनुपस्यामि हत्वा स्वजनमाहवे ॥ १-३१ ॥
न काङ्क्षे विजयं कृष्णनच राज्यं सुकानि च ।
किं नो रज्येन गोविन्द किं भोगैर्जीवितेन वा ॥ १-३२ ॥
येषामर्थे कङिक्षतं नो रज्यं भोगाः सुकानि च ।
त इमेऽवस्थिता युद्धे प्रणांस्त्यत्तवा धनानि च ॥ १-३३ ॥
आचार्याः पितरः पुत्रास्तथैव च पितामहाः ।
मातुलाः श्वशुराः पौत्राः स्यालाः सम्बन्धिनस्तथा ॥ १-३४ ॥
एतान्न हन्तुमिच्छामि घ्रतोऽपि मधुसूदन ।
ऐ त्रैलोक्यराज्यस्य हेतोः किं नु महीकृते ॥ १-३५ ॥
निहत्य धार्तराष्ट्रान्नः का प्रीतिः स्याज्जनार्दन ।
पापमेवश्रयेदस्मान्हत्वैतानातताहिन: ॥ १-३६ ॥
तस्माननार्हा वयं हन्तुं घार्तरष्ट्रान्स्वबान्धावान् ।
स्वजनं हि कथं हत्वा सुखिनः स्याम माधव ॥ १-३७ ॥
य्द्यप्येते न प्श्यन्ति लोभोपहतवेतसः ।
कुलक्षयकृतं दोषं मित्रद्रॊहे च पतकम् ॥ १- ३८ ॥
कथं न ज्ञेयमस्माभिः पपदस्मान्निवर्तितुम् ।
कुलक्षयकृतं दोषं प्रपस्यद्भिर्जनार्दन ॥ १-३९ ॥
कुलक्षये प्रणस्यन्ति कुलधर्माः सनातनाः ।
धर्मे नष्टे कुलं कृत्स्नमधर्मोऽभिभवत्युत ॥ १-४० ॥
अधर्माभिवत्कृष्ण प्रदुष्यान्ति कुलस्त्रियः ।
स्त्रीषु दुष्टासु वर्ष्णेय जायते वर्णसङ्कर: ॥ १-४१ ॥
सङ्करो नरकायैव कुलघ्नानां कुलस्य च ।
पतन्ति पितरो ह्येषां कुप्तपिण्डोदकक्रिया: ॥ १-४२ ॥
गोषैतैः कुलघ्नानां वर्णसङ्करकारकैः ।
इत्साद्यन्ते हातिधर्माः कुलधार्माश्च शाश्वताः । १-४३ ॥
उत्सन्नकुलधर्माणां मनुष्याणां जनर्दन ।
नरके नियतं वासो भ्यवतीत्यनुशुश्रुम ॥ १-४४ ॥
अहो बत महत्पापं कर्तु व्यवसिता वयम् ।
यद्राज्यसुखलोभेन हन्तुं स्वजनमुद्यता: ॥ १-४५ ॥
यदि मामप्रगीकारमशस्त्रं शस्त्रपाणय: ।
धार्तराष्ट्रा रणे हन्युस्तन्मे क्षेमतरं भवत् ॥ १-४६ ॥
सञ्जय उवाच ।
एवमुत्तवार्जुनः सङ्ख्ये रथोपस्थ उपाविशत् ।
विसृज्य सशरं चापं शॊक्संविग्नमानसः ॥ १-४७ ॥
ॐ तत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां
योगशास्त्रे शीकृष्णार्जुनस्वादे
अर्जुनविषादयोगो नाम प्रथमोऽध्याय: ॥ १॥
Chapter-2
सञ्जय उवाच ।
तं तथा कृपयाविष्टमश्रुपूर्णाकुलेक्षणम् ।
विषीदन्तमिदं वाक्यमुवाच मधुसूदन: ॥ २-१ ॥
श्रीभगवनुवाच ।
कुतस्त्वा कस्मलमिदं विषमे समुपस्थितम् ।
अनार्यजुष्टमस्वर्ग्यमकीर्तिकरमर्जुन ॥ २-२ ॥
क्लैब्यं मा सम गमः पार्थ नैतत्त्वय्युपपद्यते ।
क्षुद्रं हृदयदौर्बल्यं त्यत्तवोत्तिष्ट परन्तप ॥ २-३ ॥
अर्जुन उवाच ।
कथं भीष्ममहं सङ्ख्ये द्रोणं च मधुसूदन ।
इषुभिः प्रतियोत्स्यामि पूजार्हावरिसूदन ॥ २-४ ॥
गुरूनहत्वा हि महानुभावन् श्रेयो भोक्तुं भैक्ष्यमपीह लोके
।
हत्वार्थकामांस्तु गुरूनिहैव भुञ्जीय भोगान्
रूधिरप्रदिग्धान् ॥ २-५ ॥
न चैतद्विद्मः कतरन्नो गरीयो य्द्वा जयेम यदि वा नो जयेयुः
।
यानेव हत्वा न हिहीविषामः तेऽवस्थिताः प्रमुखे धार्तरष्ट्राः
॥ २-६ ॥
कार्पण्यदोषॊपहतस्वभावः पृच्छामि त्वां धर्मसम्मूढचेताः ।
यच्छॆयः स्यान्निश्चितं ब्रूहि तन्मे शिष्यस्तेऽहं शाधि मां
त्वां प्रपन्नम् ॥ २-७ ॥
न हि प्रपस्यामि ममापनुद्याद् यच्छोकमुच्छोषणमिन्द्रियाणाम्
।
अवाप्य भूमावसपत्नमृद्धं रज्यं सुराणामपि चाधिपत्यम् ॥ २-८
सञ्जय उवाच ।
एवमुत्तवा हृषीकेशं गुडाकेशः परन्तपः ।
न यॊत्स्य इति वोविन्दमुत्तवा तूष्णीं बभूव ह ॥ २-९ ॥
तमुवाच हृषीकेशः प्रहसन्निव भारत् ।
सेनयोरूभ्ययोर्मध्ये विषीदन्तमिदं वचः ॥ २-१० ॥
श्रीभगवानुवाच ।
अशोच्यानन्वशोचस्तवं प्रज्ञावादांश्च भाषसे ।
गतासूनगतासूंश्च ननुशोचन्ति पन्डिताः ॥ २-११॥
न त्वेवाहं जातु नासं न त्वं नेमे जनाधिपाः ।
न चैव न भविष्यामः सर्वे वयमतः परम् ॥ २-१२ ॥
देहिनोऽस्मेन्यथा देने कौमारं यौवनं जरा ।
तथा देहन्तरप्राप्तिर्धीरस्तत्र न मुह्यति ॥ २-१३ ॥
मात्रास्पशर्स्तु कौन्तेय शीतोष्णासुखदुःखदा: ।
आगमापायिनोऽनित्यास्तांस्तितिक्षस्व भारत ॥ २-१४ ॥
यं हि न् व्यथयन्त्येते पुरुषं पुरुषर्षभ ।
समदुःखसुखं धीरं सोऽमृतत्वाय कल्पते ॥ २-१५ ॥
नासतो विद्यते भावो नाभावो विद्यते सतः ।
उभयोरपि दृष्टोऽन्तस्त्वनयोस्तत्त्वदशिर्भिः ॥ २-१६ ॥
अविनशि तु तद्विद्धि येन सर्वमिदं ततम् ।
विनाशमग्ययस्यास्य न कश्चित्कर्तुमर्हति ॥ २-२७ ॥
अन्तवन्त इमे देहा नित्यस्योक्ताः शरीरिणः ।
अनधिनोऽप्रमेयस्य तस्मद्युध्यस्व भारत ॥ २-२८ ॥
य एनं वेत्ति हन्तारं यश्चैनं मन्यते हतम्
उभौ तौ न विजानीतो नायं हन्ति न हन्यते ॥ २- १९ ॥
न जायते म्रियते वा कदाचिन् नायं भूत्वा भविता वा न
भूय: ।
अजो नित्यः शश्वतोऽयं पुराणो न हन्यते हन्यमाने शरीरे ॥
२-२० ॥
वेदाविनाशिनं नित्यं यएनमहमव्ययम् ।
कथं स पुरुषः पार्थ कं घातयनि हन्ति कम् ॥ २-२१ ॥
नवानि गृह्णाति नरोऽप्राणि ।
तथा शरीराणि विहाय हीणार्न्यन्यानि स्ंयाति नवानि देही ॥
२-२२ ॥
नैनं छिन्दन्ति
शस्त्राणि नैनं दहनि पावकः ।
न चैनं क्लेदयन्त्यापॊ न शोषयति मारुतः ॥ २-२३ ॥
अच्छेद्योऽयमदाह्योऽयमक्लेद्योऽशोष्य एव च ।
नित्यः सर्वगतः स्थाणुरचलोऽयं सनातन: ॥ २-२४ ॥
अव्यक्तोऽयमचिन्त्योऽयमविकार्योऽयमुच्यते ।
त्स्मादेवं विदित्वैनं नानुशोचितुमर्हसि ॥ २-२५
अथ चैनं नित्यहातं नित्यं वा मन्यसे मृतम् ।
तथापि त्वं महबाहो नैवं शोचितुमर्हसि ॥ २-२६ ॥
जातस्य हि ध्रुवो मृत्युर्ध्रुवं जन्म मृतस्य च ।
तस्मादपरिहार्येऽर्थे न त्वं शोचितुमर्हसि ॥ २-२७ ॥
अव्यक्तादीनि भूतानि ग्यक्तमध्यानि भारत ।
अव्यक्तनिधनान्येव तत्र का परिदेवना ॥ २-२८ ॥
आश्चर्यवत्पस्यति कश्चिदेनम् आश्चर्यवद्वदति तथैव चान्य झ्
।
आश्चर्यवच्चैनम्न्यः शृणोति श्रुत्वाप्येनं वेद न चैव
कश्चित् ॥ २-२९ ॥
देही नित्यमवध्योऽयं देहे सर्वस्य भारत ।
तस्मात्सवार्णि भूतानि न त्वं शोचितुमर्हसि ॥ २-३० ॥
स्वधर्ममपि चावेक्ष्य न विकम्पितुमर्हसि ।
धर्म्याद्धि युद्धाच्छ्रेयोऽन्यत्क्षत्रियस्य न विद्यते ॥
२-३१ ॥
यदृच्छया चोपपन्नं स्वर्गद्वार्मपावृतम् ।
सुखिनः क्षत्रियाः पार्थ लभन्ते युद्धमीदृशम् ॥ २-३२ ॥
अथ चेत्त्वमिमं धर्म्यं संग्रामं न करिष्यासि ।
ततः स्वधर्मं कीर्तिं च हित्वा पापमवाप्स्यसि ॥ २-३३ ॥
अकीर्तिं चापि भूतानि कथयिष्यन्ति तेऽव्ययाम् ।
स्म्भावितस्य चाकीर्तिर्मरणादतिरिच्यते ॥ २-३४ ॥
भयाद्रणादुपरतं संस्यन्ते त्वां महारथाः ।
येषां च त्वं बहुमतो भूत्वा यास्यसि लाघवम् ॥ २-३५॥
अवाच्यवादांश्च बहून्वदिष्यन्ति तवाहिता: ।
निन्दन्तस्तव सामर्थ्यं ततो दुःकतरं नु किम् ॥ २-३६ ॥
हतो वा प्राप्स्यसि स्वर्गं जित्वा वा भोक्ष्यसे महीम् ।
तस्मादुत्तिष्ट कौन्तेय युद्धाय कृतनिश्चयः ॥ २-३७ ॥
सुखदुःखे समे कृत्वा लाभालाभौ जयाजयौ ।
ततो युद्धाय युज्यस्व नैवं पापमवाप्स्यसि ॥ २-३८ ॥
एषा तेऽभिहिता साङ्ख्ये बुद्धिर्योगे त्विमां शृणु ।
बुद्धया युक्तो यया पार्थ कर्मबन्धं प्रहास्यसि ॥ २-३९ ॥
नेहाभिक्रमनशोऽस्ति प्रत्यवायो न विद्यते ।
स्वल्पमप्यस्य धर्मस्य त्रायते महतो भयात् ॥ २-४० ॥
व्यवसायात्मिका बुद्धिरेकेह क्रुनन्दन ।
बहुशाखा द्यनन्ताश्च बुद्धयोऽव्यवसायिनाम् ॥ २-४१ ॥
यमिमां पुष्पितां वाचं प्रवदन्त्यविपश्चितः ।
वेदवादरताः पार्थ नान्यदस्तीति वादिनः ॥ २-४२ ॥
कामत्मानः स्वर्गपरा जन्मकर्मफलप्रदाम् ।
क्रियाविसेषबहुलां भोगैश्चर्यगतिं प्रति ॥ २-४३ ॥
bhogaभोगैश्वर्यप्रसक्तानां तयपहृतचेतसाम् ।
व्यवसायान्मिका बुद्धिः समधौ न विधीयते ॥ २-४४ ॥
त्रैगुन्यविषया वेदा निस्त्रैगुण्यो भवार्जुन ।
निर्द्वन्द्वो नित्यसत्त्वस्थो निर्योगक्षेम आत्मवान् ॥ २-
४५ ॥
यावानर्थ उदपाने सर्वतः सम्प्लुतोदके ।
तावान्सर्वेषु वेदेषु ब्राह्मणस्य विजनतः ॥ २-४६ ॥
कर्मण्येवाधिकारस्ते मा फलेषु कदाचन ।
मा कर्मफ,अहेतुर्भूर्मा ते सङ्गोऽस्त्वकर्मणि ॥ २-२७ ॥
योगस्थाः कुरू कर्माणि सङ्गं त्यत्तवा धनञ्जय ।
सिद्धयासिद्धयोः समो भूत्वा समत्वं योग उच्यते ॥ २-४८ ॥
दूरेण ह्यवरं कर्म बुद्धियोगाद्धनञ्जय ।
बुद्धौ शरणमन्विच्छ कृपणाः फलहेतवः ॥ २-४९ ॥
बुद्धियुक्तो जहतीह उभे सुकृतदुष्कृते ।
तस्माद्योगाय युज्यस्व योगः कर्मसु कौशलम् ॥ २-५० ॥
कर्मजं बुद्धियुक्ता हि फलं त्यत्तवा मनीषिणः ।
जन्मबन्धविनिर्मुक्ताः पदं गच्छन्त्यनामयम् ॥ २-५१ ॥
यदा ते मोहकलिलं बुद्धिर्व्यतितरिष्यति ।
तदा गन्तासि निर्वेदं श्रोतव्यस्य श्रुतस्य च । २-५२ ॥
श्रुतिविप्रतिपन्ना ते यदा स्थास्यति निश्चला ।
समधावचला बुद्धिस्तदा योगमवाप्स्यसि ॥ २-५३ ॥
अर्जुन उवाच।
स्थितपज्ञस्य का भाषा समधिस्थस्य केशव ।
स्थितधीः किं प्रभ्याषेत किमसीत व्रजेत किम् ॥ २-५४ ॥
श्रीभावनुवाच।
प्रजहाति यदा कमन्सर्वान्पार्थ मनोगतान् ।
आत्मन्येवात्मना तुष्टः स्थितप्रज्ञ्स्तदोच्यते ॥ २-५५ ॥
दुःकेष्वनुद्विग्नमनाः सुखेषु विगतस्पृहः ।
वीतरागभयक्रोधः स्थितधीर्मुनिरूच्यते ॥ २-५६ ॥
यः सर्वत्रानभिस्नेहस्तत्तत्प्राप्य शुभाशुभम् ।
नाभिनन्दति न द्वेष्टि तस्य प्रज्ञा प्रतिष्टिता ॥ २-५७ ॥
यदा संहरते चायं कूर्मोऽङ्गानीव सर्वशः ।
इन्द्रयाणीन्द्रियार्थेभ्यस्तस्य प्रज्ञा प्रतिष्टिता ॥
२-५८ ॥
विषया विनिवर्तन्ते निरहारस्य देहिनः ।
रसवर्जं रसोऽप्यस्य परं दृष्ट्वा निवर्तते ॥ २-५९ ॥
यततो ह्यपि कौन्तेय पुरुषस्य विपश्चितः ।
इन्द्रियाणि प्रमथीनि हरन्थि प्रसभं मनः ॥ २-६० ॥
तानि सर्वाणि संयम्य युक्त आसीत मत्परः ।
वशे हि यस्येन्द्रियाणि तस्य प्रज्ञा प्रतिष्टिता । २-६१ ॥
ध्यायतो विषयान्पुंसः सङ्गस्तेषूपजायते ।
सङ्गात्सञ्जायते कामः कमत्क्रोधोऽभिजायते ॥ २-६२ ॥
क्रोधाद्भवति सम्मोहः सम्मोहात्स्मृतिविभ्रमः ।
स्मृतिभ्रंशाद् बुद्धिनाशो बुद्धिनाशात्प्रणस्यति ॥ २-६३ ॥
रागद्वेषविमुक्तौस्तु विषयानिन्द्रियैश्चरन् ।
आत्मवस्यैर्विधेयात्मा प्रसादमधिगच्छति ॥ २-६४ ॥
प्रसादे सर्वदुःखानां हानिरस्योपहायते । प्रसन्नचेतसो
स्याशु बुद्धिः पर्यवतिष्टते ॥ २-६५ ॥
नास्ति बुद्दिरयुक्तस्य न चायुक्तस्य भावना ।
न चाभावयतः शान्तिरशान्तस्य कुतः सुखम् ॥ २-६६ ॥
इन्द्रियाणां हि चरतां यन्मनोऽनुविधीयते ।
तदस्य हरनि प्रज्ञां वयुर्नावमिवाम्भसि ॥ २-६७ ॥
तस्माद्यस्य महाबाहो निगृहीतानि सर्वशः ।
इन्द्रियाणिन्द्रियार्थेभ्यस्तस्य प्रज्ञा प्रतिष्टिता ॥
२-६८ ॥
या निशा सर्वभूतानां तस्यां जागर्ति संयमी ।
य्स्यां जाग्रति भूतानि सा निशा प्स्यतो मुनेः ॥ २-६९ ॥
आपूर्यमाणमचलप्रतिष्टं समुद्रमापः प्रविशन्ति यद्वत् ।
तद्वत्कामा यं प्रविशन्ति सर्वे स शान्तिमाप्नोति न्
कामकामी ॥ २-७० ॥
विहाय कमान्यः सर्वान्पुमांश्चरति निःस्पृहः ।
निर्ममो निरहङ्कारः स शन्तिमधिगच्छति ॥ २-७१ ॥
एषा ब्राह्मी शितिः पर्था नैनां प्राप्य विमुह्यति ।
शित्वास्यामन्तकालेऽपि ब्रह्मनिर्वाणमृच्छति ॥ २-७२ ॥
ॐ तत्सदिति शीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रस्मविद्यायां
योगशस्त्रे शीकृष्णार्जुजसंवादे
साङ्ख्ययोगो नाम द्वितीयोऽध्यायः
॥
२ ॥
